Syzyf na krzywej Laffera

Sporo już byłem pisałem o tak zwanej krzywej Artura Laffera. Jest to na tyle prosta koncepcja, że rozumnej osobie można ją przedstawić w trzech zdaniach, a dla mniej rozumnych to co do tej pory o niej powiedziałem powinno być aż nadto. Jest jeszcze jedna ważna rzecz, o której należy pamiętać - krzywa Laffera ilustracja pewnego zjawiska, a nie jest wzorkiem dla pazernych rządów do "trzaskania kasiorki".

Ministrowie finansów i inni "specjaliści" od gospodarki, którzy ignorują wnioski, jakie przedstawił Laffer to źli specjaliści. Ale wcale nie są dużo gorsi od tych, którzy koncepcję tę znają, rozumieją i wykorzystują do zwiększenia efektywności kradzieży fiskalnej. Wielu z nich mylnie uważa, że pan Laffer swoje spostrzeżenie przedstawił po to, by pomóc im znaleźć warunki dla maksymalizacji wpływów do budżetu państwa. Są w błędzie, a błąd ten jest bardzo szkodliwy i dla obywateli i dla gospodarki.

Państwo nie jest firmą komercyjną, której celem jest jak najwyższy zysk. Państwo jest gospodarzem - dlatego mówimy o "gospodarce". A gospodarz poszukuje najkorzystniejszych rozwiązań dla swoich potrzeb - czyli najlepszych za stosunkowo najniższą cenę. Nie może być rozrzutnym - nie może pozwolić sobie na kupowanie rzeczy niepotrzebnych, ani na przepłacanie.

Jak działa zły gospodarz? Zły gospodarz płaci za coś czego zupełnie nie potrzebuje - na przykład zatrudnia dziewiątego wiceministra, podczas gdy na razie nie do końca wiadomo, czym ma zajmować się kolejny wiceminister. Zły gospodarz zadłuża się bez opamiętania (oba sznurki z ostatnich paru dni), zły gospodarz żyje ponad stan.

Dobry gospodarz to taki, który wie, jakie usługi i towary niezbędne są do utrzymania jego rodziny i na początku miesiąca planuje budżet: tyle wyda na czynsz, tyle na jedzenie, tyle na transport... A to co zostanie, pozostaje do dobrowolnej dyspozycji jego i domowników.

I tak powinien działać resort finansów. Jasno określić wydatki KONIECZNE do utrzymania państwa i zaplanować podatki tak, aby uzyskać na to pieniądze i ani grosza więcej, tudzież z niewielkim marginesem, który niewykorzystany zostanie uwzględniony przy planowaniu budżetu na następny okres. W przypadku prostego systemu podatkowego, zaplanowanie tego to w dużej części prosta arytmetyka. W przypadku systemu podatkowego opartego na podatkach dochodowych i podatkach od konsumpcji jest to nieco bardziej skomplikowane i tu z pomocą przychodzi spostrzeżenie Laffera. Zadanie rządu polega na tym, by znaleźć sposób opodatkowania realizujący oczekiwane wpływy na wstępującej części krzywej Laffera.

Laffer podzielił się swoim spostrzeżeniem nie po to, by pan Rostowski kombinował i szukał maksimum na krzywej, tylko po to, żeby wiedział, że często niższe podatki są lepsze do realizacji zadań państwa.

Ktoś powie, że to słuszna uwaga, ale nie w sytuacji, gdy RP jest zadłużona - w tej sytuacji trzeba maksymalizować wpływy z podatków, aby jak najszybciej zmniejszać dług. Problem w tym, że ten dług się nie zmniejsza. Licznik Balcerowicza się nie cofa, tylko prężnie zasuwa do przodu. Ale nie przez niskie wpływy z podatków. I nawet gdyby wpływy te były wyższe, to już oni znaleźliby sposób, jak je roztrwonić.

Nie dziwmy się, że dług rośnie. I dług ten nigdy nie zostanie spłacony, dopóki nie zrewiduje się tych zadań.

A kiedy już się zacznie prowadzić państwo po gospodarsku, to spłata tego zadłużenia wcale nie będzie taka straszna i dosyć szybko się z nią uporamy, nawet bez wdrapywania się na szczyt krzywej Laffera. Bo póki co, to ministra Rostowskiego interesuje tylko ten "szczyt", do którego za wszelką cenę chce się drapać, ale cóż z tego, skoro na podróż zabrał bagaż, którego nie jest w stanie tam dotoczyć.