Społeczeństwo ekspertów

Dziennikarka TV Morąg zadała kilku napotkanym na ulicy kobietom pytanie jak zareagowałyby, gdyby okazało się, że któryś z ich bliskich jest homo sapiens. Tylko dwie z zaczepionych pań poprawnie zidentyfikowały gatunek. O czym to świadczy? Czy o głupocie pozostałych pań, jak zdaje się sugerować autor artykułu na Wprost 24? Bynajmniej.

Oczywiście jest to wiedza, którą nabywamy w szkole podstawowej. W szkole podstawowej też uczymy się o długości Amazonki, o stolicy Senegalu, o budowie pantofelka i wielu innych rzeczach, które przeciętnemu człowiekowi nie są do niczego potrzebne. Pytane panie to mogą być matki, księgowe, biznesmenki, kucharki, szachistki, kierowcy rajdowi, albo ktoś jeszcze inny. I znajomość łacińskiej nazwy człowieka jest im niepotrzebna do tego, by były najlepsze w tym, co robią.

Jestem pewien, że sam mógłbym pani dziennikarce zadać kilka "podstawówkowych" pytań, na które nie potrafiłaby odpowiedzieć, na przykład jakie cechy wyróżniają gatunek homo sapiens. Bo co z tego, że znam mądre słowo, skoro nie wiem co ono oznacza? To już trochę trudniej wyrecytować z pamięci.

Przypomina mi to trochę pewną sytuację z dzieciństwa. Był to pierwszy tydzień w szkole podstawowej. Pewna dziewczynka twierdziła, że jest najmądrzejsza w klasie. Zapytała mnie, czy znam wzór Einsteina. Nie znałem. Dziewczynka z dumą i bez zająknięcia wyrecytowała "erównasięemcekwadrat". Dzieci były zachwycone. Zapytałem, co to znaczy. Nie wiedziała. Ja następnego dnia nie tylko wiedziałem, ale i rozumiałem.

Oczywiście zupełnie inaczej niż dzisiaj, ale wystarczająco, jak na siedmiolatka - ojciec wytłumaczył mi co oznaczają poszczególne znaki, nauczył mnie podnosić do kwadratu oraz powiedział, że "każdy przedmiot może w pewnych warunkach zniknąć i zamienić się w energię". Jako dziecko nie miałem problemu z zaakceptowaniem tego.

Niestety obecnie szkoła służy właśnie temu, by wbić do głowy formułki typu "Mickiewicz wielkim poetą był". Nie mówi dlaczego. Jak w ogóle ktoś przy zdrowych zmysłach mógłby to zakwestionować? Tymczasem czym innym jest "wiedzieć", a czym innym "rozumieć". Wiedza to jest ryba - potrafię rozwiązać jakiś konkretny problem, którego się nauczyłem. Rozum to wędka, na którą potrafię złowić każdą rybę.

Człowiek może mieć gigantyczną wiedzę, przeczytać Wikipedię od deski do deski, ale co z tego, jeśli nie wie, jak jej użyć? Może być nauczycielem, albo wygrywać pieniądze w teleturniejach, ale koła nie wymyśli. Człowiek bystry poradzi sobie nawet z minimalną wiedzą.

Ja sam mam bardzo kiepską pamięć. Nie potrafię niczego "wbić do głowy". Aby coś zapamiętać muszę to zrozumieć. Dlatego byłem uczniem trójkowym, bo dużo efektowniejszym jest, wyrecytowanie regułki przy tablicy i bezmyślne podstawienie do wzoru. Ja pamiętam tylko zdziwienie i oburzenie nauczycielki, gdy przerwałem rozwiązywanie zadania, by "wyprowadzić sobie" twierdzenie Carnota, którego nie znałem na pamięć.

Tylko że dzisiaj ja nadal potrafię je odtworzyć, a kto po tylu latach spamięta, czy we wzorze, który "wkuł" przed 2abcos(<ABC) jest minus, czy plus?

Nikt, chyba że od czasu do czasu korzysta z tego wzoru. Podobnie jest z homo sapiens. Dla kogoś, kto interesuje się nauką choćby amatorsko, nazwa ta jest oczywista. Ale przeciętnemu człowiekowi taka wiedza nie jest do niczego potrzebna. Przedstawiciele tego gatunku trwali kilkadziesiąt tysięcy lat, zajęci swoimi sprawami i bez świadomości, że kiedyś powstanie język łaciński, w którym jeden z ich potomków, Karol Linneusz, nada im nazwę.

Autor artykułu zdaje się sugerować, że w takim razie nie mogli być ludźmi rozumnymi:

Tylko dwie z ankietowanych bez problemu zidentyfikowały homo sapiens, jako człowieka rozumnego. Udowodniły tym samym, że gatunek ten jeszcze broni się przed całkowitym wyginięciem. Na szczęście.

Tym zdaniem udowodnił, że może WIE co znaczy "homo sapiens", ale na pewno tego nie ROZUMIE.

Jeśli zatem przeprowadzona ankieta świadczy o czymś źle, to nie o pytanych paniach, tylko o idiotyzmie, jakim jest obecny system edukacji - marnowanie czasu i pieniędzy na bezmyślne wbijanie suchych informacji do głów ludzi, z których większość jest bezużyteczna dla nauczanej osoby.

Przez wieki uczeni stanowili niewielki odsetek pośród analfabetów i jakoś wystarczało. Nauka i technika rozwijały się jak omójrozmaryn.

Nie wszyscy wiedzą wszystko. I bardzo dobrze. Jeśli chcesz dowiedzieć się czegoś o homo sapiens, zapytaj antropologa, kup książkę, a nie pchaj się na deptak. Jeśli chcesz wiedzieć kto będzie najlepszym prezydentem, zapytaj ludzi, którzy się na tym znają, ekonomisty, historyka, prawnika, zamiast urządzać demokratyczne wybory.

Otóż to! Ankieta ta oprócz kalectwa systemu nauczania obnaża głupotę ustroju demokratycznego. Bo pokazuje z jednej strony człowieka, którego wiedza jest ograniczona, nie wie co to jest homo sapiens, jest za delegalizacją tlenku wodoru, a z drugiej wychwala się fakt, że ma on prawo decydować w sprawie przyjęcia traktatu międzynarodowego, albo wyboru głowy państwa.

Właśnie to jest prawdziwa głupota!

A jestem pewien, że znacznie większy odsetek wyborców wie czym jest homo sapiens niż rozumie podstawy gospodarki państwa, w którym głosuje. Nawet tak prostą rzecz, jak krzywa Laffera.

Jedyne o co można mieć żal do tych pań, to fakt, że mimo niewiedzy, czym jest homo sapiens wypowiadały się na jego temat. Odpowiedź powinna brzmieć "nie wiem, co to takiego" i już. Ale też trudno się dziwić, skoro w demokracji ciągle się nas przekonuje, że jesteśmy najmądrzejsi, nasze zdanie jest ważne, a z drugiej strony wyśmiewa się ludzi z tego powodu, że zpomnieli jakiejś rzeczy z podstawówki. To już lepiej jest powiedzieć jakąś głupotę, niż przyznać się do niewiedzy.

Ponadto o homoseksualistach słyszy się w telewizji każdego dnia. O ich prawach, nierównym traktowaniu. O homo sapiens słyszy się może raz w tygodniu z ust Krystyny Czubówny. Nic więc dziwnego, że pierwsze skojarzenie z hasłem "homo" to nie człowiek, nie twarożek waniliowy, tylko kolorowy chłoptaś. Bo kolorowi chłoptasie mają swoich aktywistów, człowiek rozumny na szczęście nie.

Głupiec uwielbia popisywać się tym co wie, wywyższa się, bo zna odpowiedź na jakieś nikomu niepotrzebne pytanie, na które nikt inny nie zna odpowiedzi. Oczywiście dobrze jest wiedzieć więcej, ale oczekiwanie od każdego odpowiedzi na tematy, które go zupełnie nie interesują, do niczego mądrego nie prowadzi, ani od niczego mądrego nie pochodzi.

Rodzice, sami albo z pomocą nauczyciela, powinni potrafić rozpoznać, w czym ich dziecko jest dobre i co je interesuje i tak pokierować edukacją, by zamiast zanudzać i mączyć je kilkunastoma nieciekawymi dla niego przedmiotami, skupić jego uwagą na kilku, w których się odnajduje. Bo pozostałe to nie tylko strata czasu i energii, ale i demotywacja - odebranie przyjemności z uczenia się w ogóle.

Ja wolę żyć w świecie fizyków, którzy nie znają się na hodowli owiec, lekarzy, którzy nie mają pojęcia o kometach, taksówkarzy, którzy nie potrafią rozwiązać równania różniczkowego, czy hydraulików, którzy nie wiedzą, że wodę, która leży u podstaw ich fachu, naukowcy nazywają tlenkiem wodoru, niż w świecie, w którym każdy wie trochę o wszystkim, ale brak jest ekspertów.

Kiedy remontuję łazienkę, to lepiej, gdy świetnie potrafię kłaść kafelki, ale nie wiem nic o kanalizacji, ale za to mogę poprosić o pomoc sąsiada, który nie umie kłaść kafelków, ale zna się na rurach, bo wówczas wiem, że i kafelki i sanitariaty będą zrobione dobrze. A jeśli ja coś wiem i o tym, i o tym, ale nie do końca, to może i wyremontuję tę łazienkę ale zrobię to byle jak. Mogę oczywiście poprosić sąsiada, który też umie po trosze wszystkiego, o pomoc, ale tylko po to, by schrzanić robotę dwa razy szybciej

Bo właśnie tym homo sapiens różni się od pierwotniaków. Każda komórka w naszym ciele jest wyspecjalizowana i spełnia konkretną funkcję. Czym innym zajmują się komórki wątroby, a czym innym neurony i wcale nie próbują sobie wchodzić w drogę. W organizmach pierwotnych, każda komórka robi po trosze wszystkiego. Oczywiście świetnie sobie z tym radzą, ale człowiek lepiej funkcjonuje jako całość i dlatego w procesie ewolucji obserwujemy coraz wyższą specjalizację poszczególnych komórek, organów i organizmów, bo ewolucja faworyzuje lepsze rozwiązania. Ja w każdym razie wolę żyć w cywilizacji, która funkcjonuje jak zdrowy i rozwinięty organizm, niż jak szalka Petriego z tysiącami pełnych najszczerszych chęci pierwotniaków.